YAKINIMIN İNTİHAR DÜŞÜNCESİ VAR
NE YAPMALIYIM?
Çevrenizde birisi intihar düşüncesi olduğundan bahsediyorsa 2. adımdan devam ediniz
Eğer çevrenizdeki birinin intihar düşüncesi olabileceği ile ilgili endişeli iseniz 1. adımdan başlayınız
Bu işaretler sıklıkla zorlayıcı bir yaşam olayının bulunduğu zamanlarda ortaya çıkabilir (ayrılık/kayıplar, iflas etme/maddi sorunlar, iş yerinde çatışma vb.)
Ancak bir yaşam olayı olması şart değildir ya da sizin bu durumdan haberiniz olmayabilir.
Eğer çevrenizdeki birileri;
-
Ölmekten, ölümle ilgili şeylerden bahsediyorsa,
-
Ailesinden ve çevresinden uzaklaşmışsa,
-
Sevdiği aktivitelere karşı ilgisini kaybetmişse,
-
Umutsuz ve çaresiz hissettiğinden bahsediyorsa,
-
Çıkış yolu yokmuş gibi hissettiğinden bahsediyorsa,
-
Dürtüsel davranışları varsa (bu davranışlar yeni başlamışsa ya da artmışsa
- Alkol veya uyuşturucu madde kullanma
- Kendine zarar verme
- Fiziksel zarar görebileceği durumlarda risk alma
- Rastgele cinsel beraberlikler vb. -
Suçluluk ve utanç hislerinden bahsediyorsa
-
İnsanlara yük olduğundan bahsediyor ve onsuz daha mutlu olacaklarını söylüyorsa
Bunlara benzer durumlar yaşıyorsa ikinci adıma geçebilirsiniz
- Bazı sık karşılaşılan yaşam olayı döneminde bu uyarı işaretleri konusunda daha dikkatli olunmalıdır.
- Boşanma / Ayrılık
- İflas Etme / Borçlanma / Maddi Kayıplar
- Sevilen Birinin Vefatı
- Ölümcül ya da Kronik Bir Hastalık Tanısı Alma (Kanser, ALS)
- Aile İçi Çatışmalar
- İstismar Edilme / Zorbalığa Uğrama / Mobbinge Maruz Kalma ve travmatik yaşantılar
*Burada sıralanan yaşam olaylarının olması mutlaka intihar riski anlamına gelmediği gibi bilinen hiçbir olay olmaksızın da intihar riski söz konusu olabilir.
Sizin intihara dair soru sormanız karşınızdaki kişinin konuşması için bir fırsattır!
Soru Örnekleri;
- "Kendine zarar vermeyi düşünüyor musun?"
- "İnsan çok zorlandığı zamanlarda 'Ölsem de kurtulsam.' diye düşünebilir. Senin de aklına böyle düşünceler geliyor mu? Bu düşünceden fazlası oluyor mu? Nasıl öleceğini hayal etmek, intihar planı yapmak gibi."
- "Böyle zor bir dönemde içinden çıkamayacak gibi hissedebilirsin, çaresizlik ve umutsuzluk hislerin olabilir. Bu anlarda ölmek tek çare gibi görünebilir ve kendini öldürmeyi düşünebilirsin. İntihar etmekle ilgili düşüncelerin var mı?"
- "Yaşadığı acı hiç bitmeyecekmiş gibi geldiğinde herkes bu acının sonlanmasını isteyebilir. Ölmek bu acıyı yaşamaktan daha az acı verici gibi görünebilir. Şu anda böyle bir düşüncen var mı?"
- "Hiçbir çıkış yolu yokmuş gibi hissettiğimiz zamanlarda bundan kurtulmayı isteyebiliriz. Bundan kurtulmak için kendine zarar vermeyi düşünüyor musun?"
- "Keşke bu hayat bitse de kurtulsam diye düşünüyor musun?"
-
"İnsanlar bazen yaşadıkları ya da yaptıklarıyla etraflarına yük olduklarını düşünürler. Böyle zamanlarda da intihar düşünceleri olabilir. Senin de intihar düşüncen oluyor mu?"
Bunları sizinle paylaşabilmiş olmasına sevindiğinizi belirtin. Destekleyici ve umut verici şeyler söyleyin.
- Bunları sizinle paylaşabilmiş olmasına sevindiğinizi belirtin. Destekleyici şeyler söyleyin. (‘Yanındayım’, ‘bir çaresini bulacağız’,’neler yapabileceğimize beraber bakalım’ gibi.)
- İntihar düşüncesi olup olmadığını sorun.
- İntihar planı olup olmadığını öğrenin..
- İntihar planı varsa ne zaman ve ne şekilde yapmayı düşündüğünü sorun.
- Bunları açık açık konuşmaktan çekinmeyin.
- Olabildiğince sakin konuşun.
- Yargılayıcı olmayan bir tutumla dinleyin (‘Senden daha zor durumda olan insanlar var’, ‘Şımarıklık yapıyorsun’, ’Böyle hissetmek için sebebin yok’ gibi ifadeler kullanmayın).
- Kişinin duygularını ifade etmesi için bir alan tanıyın (Ör; ‘Neler hissediyorsun bana anlatır mısın?’, ‘Bazı duyguları dile getirmek çok zor olabilir ama bana söyleyebilirsin’, ‘Ne hissedersen hisset sorun yok, paylaşmak yardımcı olabilir, bana anlatmak ister misin?’).
- Sakin ve destekleyici bir tavırla dinleyin.
- Söylediklerini tekrar edebilir ve bunlarla ilgili sorular sorabilirsiniz. (Ör: "Bu üzüntü ne zamandır var?", "Şu anda çok kaygılı hissettiğini anladım.", "Başka hangi düşünceler geliyor aklına?" vb.)
- Kişiye daha çok açık uçlu sorular sorun ve o anki duyguları ne ise onları ifade etmesine izin verin (Örneğin: "Nasıl hissediyorsun?", "Böyle olduğu anlarda neler yaşıyorsun?", "Bana içinde olup bitenleri anlatır mısın?" vb.).
- Paylaştığı her duyguya açık olun. (Paylaştığı duygu size konuyla ilgisiz, konuya göre abartılı ya da uygunsuz gelebilir. Yorumda bulunmadan sadece dinleyin ve anlamaya çalışın).
- Yargılayıcı ya da eleştirel ifadeler kullanmayın (Örneğin: "Böyle düşünmen çok saçma.", "Böyle hissetmene gerek yok." vb.)
- Kişinin içinde bulunduğu koşullara bağlı olarak ihtiyaçları değişiklik gösterebilir. Bu yüzden bir dizi adım listelemek çok mümkün değil.
- Burada yapabileceğiniz şey yargılamadan uzak ve destekleyici bir duruşla orada olduğunuzu ona hissettirmektir.
- Duygularını rahatlıkla ifade edebileceği güvenli bir ortam sağlayın.
- Ya da orada sadece sessizce oturun ve istediği zaman ona destek olacağınızı hissettirin.
- Uygun olduğunu düşünüyorsanız, desteklediğiniz kişiye değer verdiğinizi ifade edebilirsiniz. Kendi kelimelerinizi kullanarak "Benim için önemlisin." gibi bir şey söyleyebilirsiniz. Eğer kişi izin veriyorsa fiziksel temas kurarak da desteğinizi gösterebilirsiniz (sarılmak, elini tutmak, omzuna dokunmak gibi).
- Eğer kendisi tavsiye vermenizi talep etmiyorsa tavsiye vermeyin.
- Yaşamanın ölmekten daha iyi olduğuna dair ifadelerden kaçının.
- Başkalarını (ailesini, çocuklarını vb.) düşümensini söylemeyin.
- İntihar etmemeye ikna etmeye çalışmayın.
- Başka hayatlardan örnekler vermeyin.
- Başkaları ile kıyaslamayın.
- Güçlü olmasını söylemeyin.
- Eleştirmeyin.
Acil durum ise
Psikolojik zorlanmalar için yardım seçenekleri nelerdir?
Ruh sağlığı uzmanlarına nasıl ulaşacağınızı öğrenmek için tıklayınız
"Daha önce destek aldım işe yaramadı." diyorsanız tıklayınız.
Çocuğum Benimle Konuşmak İstemiyorsa Ne Yapmalıyım?
- İntihar düşüncesi olabileceğini düşündüğünüz kişi çocuğunuz olabilir. Hem çocuklar hem de ebeveynler için intihar hakkında konuşmak zor olabilir. Eğer çocuğunuz kendisini gergin, kaygılı hissediyor ve konuşmak istemediğini ifade ediyorsa onu zorlamayın. Alternatif yollar arayın. Bazı çocuklar mesaj veya telefonla kendilerini daha rahat ifade edebilir. Dilerlerse bu araçlarla iletişim kurabilirsiniz. Bunun yanı sıra yürüyüş veya başka bir rahatlatıcı aktivite bulup o esnada konuşabilirsiniz.
- Bazen çocuklar bir aile dostu veya arkadaşlarıyla konuşmayı daha rahatlatıcı bulabilirler. Bu durumu anlayışla karşılayıp bu konuda destek olabilirsiniz.
- Çocuğunuz konuşma noktasında direnç gösteriyorsa bir ruh sağlığı uzmanına başvurun.
- Çocuğunuzu yalnız bırakmamaya gayret edin. Evde tehlikeli olabilecek materyalleri (ilaç, bıçak, ateşli silahlar vs.) güvenli alanlara saklayın.
- Çocuğunuza ilgi ve desteğinizi göstermeye devam edin fakat her şeyin sizin kontrolünüzde olmadığını bilmeniz de önemlidir. Bu süreçte gerek duyduğunuz takdirde kendiniz için de bir uzmandan profesyonel destek alabilirsiniz.